Thứ Tư Lễ Tro Là Gì? Tại Sao Vào Lễ Tro Lại Ăn Chay? Mùa Chay Kéo Dài Trong Bao Lâu?

Thứ Tư Lễ Tro là một ngày thánh đối với các Kitô hữu. Đối với nhiều Kitô hữu Thứ Tư Lễ Tro đánh dấu sự khởi đầu chính thức của Mùa Chay.

Thứ Tư Lễ Tro không náo nhiệt như Giáng Sinh, không rực rỡ như Phục Sinh. Thứ Tư Lễ Tro mang một vẻ trầm mặc, tĩnh lặng như một nốt trầm trong bản hòa ca phụng vụ, một khoảng lặng cần thiết để mỗi người lắng lòng mình lại, đối diện với chính mình và với Đấng Tạo Hóa. 

Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích Thứ Tư Lễ Tro từ nhiều góc độ: lịch sử hình thành, ý nghĩa, các nghi thức liên quan, quy định về ăn chay kiêng thịt, cũng như ảnh hưởng của nó trong đời sống tâm linh của người Công giáo.

Giới Thiệu Về Thứ Tư Lễ Tro (Ash Wednesday) Trong Tín Ngưỡng Kito Giáo

Thứ Tư Lễ Tro là gì? Thứ Tư Lễ Tro 2025 là ngày nào?

Thứ Tư Lễ Tro (Ash Wednesday) là một ngày thánh đánh dấu sự khởi đầu của Mùa Chay đối với phần lớn các Kitô hữu trên thế giới. Mùa Chay là khoảng thời gian 40 ngày tượng trưng cho sự cám dỗ của Chúa và các Kitô hữu tôn vinh Mùa Chay bằng cách ăn chay, cầu nguyện và tham gia các hoạt động sùng kính hàng ngày. Nhiều người bao gồm cả những người không theo đạo Cơ Đốc sẽ chọn từ bỏ một thói quen xấu hoặc một tật xấu trong suốt Mùa Chay giống như cách nhiều người chọn đặt ra các quyết tâm cho năm mới.

Nhiều Kitô hữu sẽ đến nhà thờ vào Thứ Tư Lễ Tro và được đánh dấu thánh giá bằng tro trên trán. Đó là ngày mà hầu hết mọi người bắt đầu các nghi thức Mùa Chay của họ. Điều này không đúng với tất cả các Kitô hữu ví dụ nhiều Kitô hữu phương Đông bắt đầu mùa chay vào thứ hai sạch (Clean Monday), tức là thứ hai thứ sáu trước Chúa Nhật Lễ Lá.

Hôm nay đi trên đường có thể bạn sẽ thấy một số người có vết tro trên trán. Các nhà thờ sẽ đốt các cành lá cọ đã dùng trong dịp Lễ Lá (Palm Sunday) năm ngoái thành tro, rồi vẽ hình thánh giá trên trán mọi người. Đây có đây là ngày lễ yêu thích nhất của rất nhiều người bởi vì đó là ngày lễ thể hiện sự kính sợ đối với sự sống và cái chết, trong tiết trời se lạnh đầu xuân nhắc nhở chúng ta rằng, con người sinh ra từ cát bụi, và cuối cùng cũng sẽ trở về với cát bụi. Sau ngày hôm nay mùa chay của Kitô giáo sẽ bắt đầu, mọi người thực hành ít ham muốn và biết đủ, cũng có những quy định nhất định về ăn uống (hay còn gọi là ăn chay), kéo dài cho đến Lễ Phục Sinh.

in the sweat of thy face shalt thou eat bread, till thou return unto the ground; for out of it wast thou taken: for dust thou art, and unto dust shalt thou return. (Ngươi sẽ đổ mồ hôi trán mới có bánh ăn, cho đến khi ngươi trở về đất; vì từ đất mà ra, ngươi là bụi đất, và ngươi sẽ trở về bụi đất) – Sáng Thế Ký 3:19

Nguồn gốc và ý nghĩa của Thứ Tư Lễ Tro (mùa chay thánh)

Trước khi bước vào Mùa chay thánh, Kitô hữu dành riêng ngày thứ ba trước Thứ Tư Lễ Tro để xưng tội, được gọi là Thứ ba xưng tội .

Thứ Tư Lễ Tro trong tiếng Latinh là “Feria quarta cinerum” là ngày lễ có nguồn gốc từ thời Đức Giáo Hoàng Grêgôriô Cả. Nghi thức này được cử hành rộng rãi ở Giáo hội Tây phương để khai mạc 40 ngày mùa chay. Con số 40 tượng trưng cho 40 ngày Chúa Giêsu ăn chay trong hoang địa, 40 năm dân Do Thái lưu lạc trong sa mạc, hay 40 ngày đêm xảy ra trận Đại hồng thủy

Lịch sử của Thứ Tư Lễ Tro có liên hệ mật thiết với việc thực hành sám hối công khai trong Giáo hội sơ khai. Theo các ghi chép lịch sử, những người phạm trọng tội công khai chẳng hạn như chối bỏ đức tin hay giết người phải trải qua một thời gian sám hối nghiêm ngặt trước khi được cộng đoàn đón nhận lại. Vào ngày thứ tư trước chúa nhật thứ nhất mùa chay, những người này phải mặc áo vải nhặm, xức tro và công khai bày tỏ sự hối lỗi của mình . 

Việc sử dụng tro để thể hiện sự thống hối đã có từ thời Cựu Ước. Tro tượng trưng cho sự u buồn, cái chết và lòng sám hối. Trong Kinh Thánh, tro thường được nhắc đến trong các bối cảnh liên quan đến sự đau buồn, tang tóc và sự ăn năn hối lỗi. Ví dụ, khi nghe chiếu chỉ của vua Ahasuerus ra lệnh giết hết người Do Thái, Mordecai đã mặc áo vải thô và xức tro để bày tỏ sự đau buồn và cầu xin Thiên Chúa cứu giúp . Tiên tri Đaniel cũng đã ăn chay, mặc áo vải thô và rắc tro lên đầu để cầu nguyện và sám hối .  

Trong thời kỳ Giáo hội sơ khai, tro được dùng để rắc lên đầu những người bị buộc phải thú tội và sám hối công khai. Theo Tertullian một nhà thần học Kitô giáo sống vào khoảng thế kỷ thứ 2 người thống hối phải “sống u buồn sầu thảm trong sự thô ráp của áo vải nhặm và tro bụi dơ dáy”.

Mặc dù nghi thức xức tro đã được sử dụng từ trước đó nhưng phải đến năm 1091 cộng đồng Benevento ở miền Nam nước Ý mới chính thức khuyến khích việc áp dụng nghi thức này cho tất cả các tín hữu trong Giáo hội.

Phong tục xức tro vào Thứ Tư Lễ Tro có ý nghĩa gì?

Nghi thức xức tro là một phần quan trọng trong Thứ Tư Lễ Tro. Theo truyền thống, tro được làm phép từ những cành lá được sử dụng trong Chúa nhật lễ lá năm trước. Linh mục sẽ làm phép tro và xức tro lên trán các tín hữu theo hình thánh giá, đồng thời đọc câu “Hãy nhớ mình là bụi tro và sẽ trở về bụi tro” hoặc “Hãy sám hối và tin vào Tin Mừng” .   

Hành động xức tro mang nhiều ý nghĩa biểu tượng nhắc nhở con người về thân phận yếu đuối, mỏng manh và phải chết của mình. Đồng thời cũng là dấu chỉ của sự sám hối, ăn năn và mong muốn được Thiên Chúa tha thứ .   

Theo các ghi chép lịch sử, cách thức xức tro cũng có sự khác biệt giữa các vùng miền. Ban đầu, tro được xức lên đỉnh đầu của nam giới và xức thành hình thánh giá trên trán của phụ nữ, bởi vì phụ nữ thường che đầu bằng khăn khi ở trong nhà thờ. Tuy nhiên, ngày nay  sự khác biệt này không còn được áp dụng nữa và linh mục có thể chọn một trong hai cách để xức tro cho các tín hữu .   

Tại sao lại là tro? Tro là biểu tượng của sự hối lỗi và sự trở về. Nó nhắc nhở chúng ta rằng cuộc sống trần gian chỉ là tạm bợ và con người cuối cùng sẽ trở về với cát bụi. Tro cũng tượng trưng cho sự khiêm nhường và lòng sám hối trước mặt Chúa. Hơn nữa, tro còn mang ý nghĩa sâu xa về sự cứu chuộc. Giống như bụi đất được Thiên Chúa sử dụng để tạo nên con người đầu tiên, tro biểu thị cho thân phận yếu đuối và giới hạn của con người. Tuy nhiên, cũng chính từ bụi đất ấy con người được Thiên Chúa ban cho sự sống và phẩm giá. Do đó tro không chỉ là biểu tượng của sự chết và hư vô mà còn là dấu chỉ của hy vọng vào sự sống mới và ơn cứu độ từ Thiên Chúa.

Thời gian diễn ra Thứ Tư Lễ Tro là khi nào?

Thứ Tư Lễ Tro là một lễ không có ngày cố định. Điều này có nghĩa là ngày cử hành Thứ Tư Lễ Tro thay đổi hàng năm. Tuy nhiên, luôn luôn là 46 ngày trước chúa nhật phục sinh.

Chúa nhật phục sinh cũng là một ngày thánh lễ linh động được đánh dấu bằng ngày trăng tròn đầu tiên hoặc sau ngày xuân phân (March equinox). Trong lịch Gregorian (được sử dụng bởi hầu hết các quốc gia trên thế giới), ngày xuân phân này rơi vào khoảng ngày 21 tháng 3.

Mùa Chay của năm 2025 bắt đầu từ thứ tư ngày 05/03/2025 – 19/04/2025 và Chúa nhật phục sinh diễn ra vào ngày Chủ nhật 20/04/2025.

Các tín đồ Kito giáo sẽ làm gì vào Thứ Tư Lễ Tro?

Vào Thứ Tư Lễ Tro các Kitô hữu sẽ tham dự thánh lễ hoặc một buổi thờ phượng, nơi sẽ có một bài giảng. Trong những bài giảng này, có những khoảng thời gian im lặng dài, và những người thờ phượng có cơ hội suy ngẫm và xưng thú tội lỗi của mình.

Sau bài giảng, linh mục (hoặc người khác chủ trì buổi lễ) sẽ lấy tro, đôi khi được trộn với dầu ô liu và vẽ hình thánh giá trên trán của mỗi người. Người được xức tro sau đó có thể chọn lau tro ngay lập tức hoặc giữ chúng trên trán suốt cả ngày. Một số người chọn đeo như một dấu hiệu bên ngoài của đức tin Kitô giáo khi họ thực hiện các hoạt động hàng ngày.

Vì Thứ Tư Lễ Tro là ngày đầu tiên của mùa chay, đánh dấu ngày đầu tiên mà những người theo đạo Cơ Đốc sẽ hy sinh bản thân hoặc từ bỏ những thứ gì đó cho đến đầu Lễ Phục Sinh. Các truyền thống khác nhau giữa các giáo phái, mặc dù mỗi người cũng có lựa chọn cá nhân về cách họ quyết định tham gia vào mùa chay.

Theo truyền thống, nhiều người theo đạo Cơ Đốc sẽ từ bỏ thịt và các sản phẩm từ sữa. Điều này có thể là vào những ngày cụ thể hoặc trong suốt cả mùa chay. Tuy nhiên, những người cử hành Thứ Tư Lễ Tro và Mùa Chay có thể từ bỏ một tật xấu hoặc thói quen cá nhân.

Thứ Tư Lễ Tro Là Ngày Bắt Đầu Mùa Chay Thời Gian Sám Hối Và Chuẩn Bị Cho Lễ Phục Sinh

Mùa Chay (Lent) là một trong những thời kỳ quan trọng nhất trong lịch phụng vụ của Kitô giáo, kéo dài 40 ngày (không tính các Chúa Nhật), bắt đầu từ Thứ Tư Lễ Tro (05/03/2025) và kết thúc trước Lễ Phục Sinh (19/04/2025). Trong suốt mùa chay sẽ có 2 ngày mà các tín hữu Kito giáo phải ăn chay và kiêng thịt là ngày Thứ Tư Lễ Tro và Thứ Sáu Tuần Thánh. Đây là thời gian để các Kitô hữu chuẩn bị tâm hồn, tưởng nhớ cuộc khổ nạn và sự phục sinh của Chúa Giêsu Kitô thông qua việc sám hối, cầu nguyện, ăn chay và làm việc bác ái.

Mùa Chay tập trung vào ba trụ cột chính: Cầu nguyện, Ăn chay và Bố thí.

Con số 40 mang ý nghĩa biểu trưng được nhắc đến qua Kinh Thánh gắn liền với những giai đoạn thử thách, thanh luyện và biến đổi:

• 40 ngày đêm mưa lớn trong trận Đại Hồng Thủy (Sáng Thế Ký 7:12).
• 40 ngày đêm Môsê ở trên núi Sinai để nhận Mười Điều Răn (Xuất Hành 24:18).
• 40 năm dân Israel lang thang trong sa mạc trước khi vào Đất Hứa (Dân Số 14:33-34).
• 40 ngày Chúa Giêsu ăn chay và chịu cám dỗ trong hoang địa trước khi bước vào sứ vụ công khai (Mátthêu 4:1-11; Máccô 1:12-13; Luca 4:1-13).

Quy định về ăn chay và kiêng thịt trong mùa chay

Trong mùa chay, Giáo hội Công giáo đưa ra các quy định về ăn chay và kiêng thịt, nhằm giúp các tín hữu thực hành sự hy sinh và kiểm soát bản thân. Ăn chay được quy định vào Thứ Tư Lễ Tro và Thứ sáu Tuần Thánh, nghĩa là chỉ ăn một bữa chính và hai bữa phụ, hai bữa phụ không được bằng một bữa chính.

Kiêng thịt được quy định vào Thứ Tư Lễ Tro và tất cả các ngày thứ sáu trong Mùa Chay, áp dụng cho các tín hữu từ 14 tuổi trở lên. Mục đích của việc ăn chay và kiêng thịt không chỉ là sự hy sinh về vật chất, mà còn là sự rèn luyện ý chí, hướng tâm hồn đến những giá trị tinh thần cao cả hơn và chia sẻ với những người gặp khó khăn.

Quy định về cầu nguyện và làm việc bác ái

Mùa chay là thời gian đặc biệt để tăng cường cầu nguyện, cả cá nhân và cộng đồng. Các tín hữu được khuyến khích dành nhiều thời gian hơn cho việc đọc Kinh Thánh, suy niệm Lời Chúa, tham dự các giờ kinh phụng vụ và đặc biệt là Thánh Lễ. Cầu nguyện bên cạnh việc đọc kinh còn là sự lắng nghe tiếng Chúa, là cuộc đối thoại thân mật với Ngài và là sự dâng lên Ngài những tâm tư, ước nguyện.

Bên cạnh việc cầu nguyện, việc làm việc bác ái cũng là một phần quan trọng của mùa chay. Các tín hữu được mời gọi thực hiện những hành động yêu thương và chia sẻ đối với những người gặp khó khăn, như quyên góp tiền bạc, vật chất cho người nghèo, thăm viếng người bệnh, người già, hoặc dành thời gian giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn. Việc làm bác ái không chỉ thể hiện tình yêu thương đối với tha nhân, mà còn là sự thực hành đức ái, một trong những giới răn quan trọng của Chúa Giêsu.

Quy định về Tuần Thánh

Tuần Thánh còn được gọi là Tuần Thương Khó là tuần lễ quan trọng nhất trong năm phụng vụ Kitô diễn ra ngay trước Lễ Phục Sinh. Đây là thời gian để các tín hữu tưởng niệm những sự kiện cuối cùng trong cuộc đời trần thế của Chúa Giêsu Kitô từ việc Ngài tiến vào thành Jerusalem cho đến cuộc khổ nạn, cái chết và sự phục sinh vinh quang của Ngài.

Chúa Nhật Lễ Lá (Palm Sunday) đón chào đấng cứu thế

Tuần Thánh bắt đầu bằng Chúa Nhật Lễ Lá, ngày mà những tín đồ cùng nhau rước lá cọ, tượng trưng cho sự chào đón hân hoan của dân chúng khi Chúa Giêsu tiến vào thành Jerusalem. Tay cầm nhành lá xanh tung hô Chúa: “Hosanna! Chúc tụng Đấng ngự đến nhân danh Chúa!”

Hosanna – Nguồn Gốc và Ý Nghĩa Lịch Sử Trong Chúa Nhật Lễ Lá

Nhưng cũng không thể quên rằng, những tiếng reo hò hôm nay sẽ nhanh chóng đổi thành những lời kết án trong vài ngày tới. Lễ Lá không chỉ là niềm vui mà còn là sự chuẩn bị tâm hồn cho cuộc khổ nạn của Chúa Giêsu, để ý thức rằng theo Chúa không chỉ là theo Ngài trong vinh quang mà còn phải sẵn sàng đồng hành với Ngài trong đau khổ và thử thách.

Thứ năm tuần thánh yêu thương và phục vụ

Trong Bữa Tiệc Ly, Người thiết lập Bí tích Thánh Thể, trao ban chính Mình và Máu Ngài để trở nên lương thực nuôi dưỡng linh hồn chúng tôi. Khi linh mục cử hành nghi thức rửa chân trong Thánh Lễ đó không còn là một nghi thức mà còn là hãy noi gương Chúa trong sự khiêm nhường và phục vụ.

Có ai đã tự hỏi chính bản thân mình “Liệu mình có dám cúi xuống để phục vụ anh em như Chúa đã làm không?“ Liệu có ai sẵn sàng đặt lợi ích của người khác lên trên bản thân, sống một cuộc đời yêu thương và hy sinh?

Thứ sáu Tuần Thánh ngày của sự hy sinh tột cùng

Ngày này luôn là một ngày thinh lặng và suy ngẫm sâu sắc đối với mỗi Kito hữu. Không có Thánh Lễ, không có tiếng chuông, chỉ có sự tĩnh lặng và những lời cầu nguyện trong u buồn. Trong nghi thức suy tôn Thánh Giá, chắc hẵn mọi người sẽ cảm nhận được nỗi đau mà Chúa Giêsu đã gánh chịu, không chỉ là những vết thương trên thân xác, mà còn là sự cô đơn, bị phản bội, sỉ nhục và bất công.

Mình đã thực sự hiểu được tình yêu hy sinh mà Chúa dành cho mình chưa?

Luật ăn chay và kiêng thịt của ngày hôm nay không chỉ là một quy tắc bắt buộc, mà là một sự hiệp thông với nỗi đau của Chúa, để biết từ bỏ những gì không cần thiết, hãm dẹp tính xác thịt và dành trọn tâm trí hướng về Người đang chịu nỗi đâu trên thập tự giá.

Thứ bảy Tuần Thánh đợi chờ trong thinh lặng

Mình tưởng tượng đến Đức Mẹ Maria trong ngày này. Một người mẹ đã chứng kiến con mình chịu đòn roi, bị sỉ nhục và cuối cùng trút hơi thở trên thập giá. Mất mát nào đau đớn hơn việc phải nhìn đứa con yêu dấu của mình rời xa mãi mãi?

Người ta có từ “mồ côi” để gọi những đứa con mất cha mẹ. Có từ “quả phụ” dành cho người vợ mất chồng, và “quan phu” cho người chồng mất vợ. Nhưng chưa từng có một từ nào để gọi một người mẹ mất con. Vì nỗi đau ấy quá lớn, quá tận cùng, chẳng một ngôn từ nào có thể diễn tả trọn vẹn. Làm sao có thể gói gọn sự mất mát ấy chỉ trong một chữ?

Nhưng có lẽ trong lòng Mẹ vẫn còn một ngọn lửa le lói, một niềm hy vọng mong manh nhưng kiên vững. Chẳng phải Chúa đã hứa sẽ chiến thắng sự chết hay sao? Dù hôm nay là ngày của tang tóc, của sự chờ đợi trong bóng tối, nhưng trong thẳm sâu, vẫn có một niềm tin rằng ánh sáng sẽ trở lại.

Thứ Bảy Tuần Thánh là khoảnh khắc giữa mất mát và phục sinh, giữa bóng tối và ánh sáng, giữa đau thương và niềm vui. Và khi màn đêm khép lại, Đêm Vọng Phục Sinh sẽ đến, ánh sáng sẽ bừng lên, và niềm hy vọng sẽ chiến thắng.

Giây phút ánh sáng của nến Phục Sinh được rước vào nhà thờ, mọi người thực sự cảm nhận được sự chiến thắng của Chúa Giêsu trên sự chết. Không còn u tối, không còn đau khổ, chỉ còn ánh sáng và niềm vui vỡ òa.

Đêm Vọng Phục Sinh cùng nhau tuyên xưng đức tin, lặp lại lời hứa khi chịu phép Rửa Tội. Cảm nhận được sự sống mới mà Chúa đã mang đến cho mọi người trên thế gian. Không còn nỗi sợ hãi, không còn tội lỗi đè nặng chỉ còn một lời gọi: Hãy sống xứng đáng với sự phục sinh của Chúa.

Chúa Nhật Phục Sinh niềm hy vọng trở lại

Chúa Giêsu đã chiến thắng sự chết và phục sinh vinh hiển, mang đến niềm hy vọng và sự sống mới cho toàn thể nhân loại.

Chúa Nhật Phục Sinh không chỉ là một ngày lễ, mà là cốt lõi của đức tin Kitô giáo. Nếu Chúa không sống lại, đức tin trở nên vô ích. Nhưng vì Chúa đã sống lại, niềm vui và hy vọng của người Kitô hữu là bất diệt.

Tuần Thánh đã dạy mọi người rằng:

• Đón nhận Chúa trong vinh quang nhưng cũng phải trung tín với Ngài trong thử thách.
• Yêu thương và phục vụ như Chúa đã yêu.
• Hy sinh và chấp nhận đau khổ với niềm tin.
• Kiên trì trong thử thách, tin tưởng vào kế hoạch của Chúa.
• Và cuối cùng, sống trong ánh sáng Phục Sinh với niềm vui và hy vọng.

Tuần Thánh là một hành trình thiêng liêng sâu sắc, mời gọi các tín hữu bước vào mầu nhiệm tình yêu và sự hy sinh của Chúa Giêsu. Đây là thời gian để chúng ta suy ngẫm về ý nghĩa của cuộc sống, cái chết và sự phục sinh, và để chúng ta đón nhận niềm hy vọng và sự sống mới mà Chúa Giêsu mang đến.

Lời Kết